Ketojenik diyet, yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein içeren bir beslenme planıdır. Amaç, vücudu ketozis denilen bir metabolik duruma sokarak enerji kaynağı olarak karbonhidrat yerine yağları kullanmasını sağlamaktır. Son yıllarda özellikle kilo verme, epilepsi tedavisi ve bazı metabolik hastalıklar için popüler hale gelmiştir.
Ketojenik Diyet Nasıl Çalışır?
Normalde vücudumuz enerji için öncelikle karbonhidratları kullanır. Karbonhidrat alımı çok düşük seviyeye indiğinde, karaciğer yağ asitlerinden keton cisimcikleri üretir. Ketonlar, beyin dahil vücudun birçok hücresi için alternatif enerji kaynağıdır.
Ketozis süreci genellikle karbonhidrat alımı günde 20-50 gramın altına düştüğünde başlar.
Ketojenik Diyette Tüketilen Besinler
- Yağ kaynakları: Zeytinyağı, avokado, hindistan cevizi yağı, tereyağı
- Protein kaynakları: Et, tavuk, balık, yumurta
- Düşük karbonhidratlı sebzeler: Ispanak, kabak, brokoli, salatalık
- Kuruyemiş ve tohumlar: Badem, ceviz, keten tohumu, chia tohumu
Kaçınılması gerekenler: Ekmek, makarna, pirinç, patates, tatlılar, şekerli içecekler, yüksek şekerli meyveler
Ketojenik Diyetin Olası Faydaları
- Kilo kaybı: Karbonhidrat kısıtlaması ve yağ yakımının artmasıyla hızlı kilo verilebilir.
- Kan şekeri kontrolü: Tip 2 diyabetli bireylerde kan şekeri dengesi desteklenebilir.
- Epilepsi tedavisi: Özellikle ilaçlara dirençli epilepsi hastalarında nöbet sıklığını azaltabilir.
- Tokluk hissi: Yüksek yağ ve protein içeriği, uzun süre tokluk sağlayabilir.
Olası Riskler ve Yan Etkiler
- Ketojenik grip: İlk günlerde baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon güçlüğü görülebilir.
- Besin eksiklikleri: Lif, bazı vitamin ve minerallerin yetersiz alınma riski vardır.
- Karaciğer ve böbrek yükü: Yüksek yağ ve protein tüketimi, bazı bireylerde organlara ekstra yük bindirebilir.
- Uzun vadeli bilinmezlik: Ketojenik diyetin uzun süreli sağlık etkileri hâlâ araştırma aşamasında.
Kimler İçin Uygun Değil?
- Karaciğer veya böbrek hastalığı olanlar
- Hamile ve emziren kadınlar
- Yeme bozukluğu geçmişi olanlar
- Çocuklar (hekim kontrolü dışında)
Diyetisyen Tavsiyesi
Ketojenik diyet, bazı kişilerde etkili olabilir ancak herkese uygun değildir. Uygulamak isteyenlerin mutlaka diyetisyen kontrolünde başlaması gerekir. Uzun vadeli sürdürülebilirliği zor olduğu için, kilo kaybı sonrası dengeli ve çeşitli bir beslenme planına geçiş yapılmalıdır.
Kaynakça
- Paoli, A., Rubini, A., Volek, J. S., & Grimaldi, K. A. (2013). Beyond weight loss: a review of the therapeutic uses of very-low-carbohydrate (ketogenic) diets. European Journal of Clinical Nutrition, 67(8), 789–796.
- Masood, W., & Uppaluri, K. R. (2022). Ketogenic Diet. StatPearls. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499830/
- Kossoff, E. H., & Wang, H. S. (2013). Dietary therapies for epilepsy. Biomed J, 36(1), 2–8.
