Eliminasyon diyeti, belirli gıdaların geçici olarak beslenme planından çıkarılması ve ardından kontrollü şekilde yeniden eklenerek vücudun tepkilerinin gözlemlenmesi esasına dayanır. Amaç, gıda intoleranslarını, alerjileri veya sindirim sorunlarına neden olan besinleri tespit etmektir.
Bu diyet, “yasak” listesiyle kalıcı bir kısıtlama değil, tanısal bir süreçtir.
Eliminasyon Diyeti Nasıl Çalışır?
- Hazırlık: Şüpheli gıdalar belirlenir (ör. süt ürünleri, gluten, yumurta, soya, kuruyemişler).
- Eliminasyon Aşaması (2–6 hafta): Bu gıdalar tamamen çıkarılır.
- Yeniden Tanıtım Aşaması: Tek tek ve belirli aralıklarla diyete eklenir, vücudun verdiği tepkiler takip edilir.
- Değerlendirme: Hangi gıdaların sorun oluşturduğu tespit edilir.
Hangi Durumlarda Uygulanır?
- Gıda intoleransı ve alerjiler
- IBS (İrritabl Bağırsak Sendromu)
- Şişkinlik, gaz, mide ağrısı
- Cilt sorunları (egzama, akne)
- Migren veya baş ağrısı tetikleyicilerini bulmak
- Otoimmün hastalıklar
Eliminasyon Diyetinde Sıklıkla Çıkarılan Gıdalar
- Süt ve süt ürünleri (laktoz, kazein)
- Gluten içeren tahıllar (buğday, arpa, çavdar)
- Yumurta
- Soya ürünleri
- Kuruyemişler (badem, ceviz, fıstık vb.)
- Deniz ürünleri
- Katkı maddeleri (renklendiriciler, tatlandırıcılar, koruyucular)
Avantajları
- Sorunlu gıdaların net şekilde tespit edilmesini sağlar.
- Bağırsak sağlığını iyileştirebilir.
- Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kişiye özel, hedefe yönelik bir beslenme planı oluşturur.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Eliminasyon diyeti kısa süreli uygulanmalıdır.
- Uzun vadede besin çeşitliliğinin azalması besin öğesi eksikliklerine yol açabilir.
- Hekim veya diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır.
- Çocuklar, hamileler ve kronik hastalığı olanlar için profesyonel takip şarttır.
Diyetisyen Tavsiyesi:
Eliminasyon diyeti, kendi kendine “tahmin yürütme” yöntemiyle yapılmamalıdır. Doğru planlama, hem gereksiz kısıtlamaları önler hem de tespit sürecini hızlandırır.
Kaynakça
- Skypala, I., & Vlieg‐Boerstra, B. (2019). Food intolerance and elimination diets. Allergy, 74(12), 2385–2391.
- Nowak‐Wegrzyn, A., & Katz, Y. (2015). Eliminations diets in allergy management. Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 3(1), 15–21.
